چه شد که موسیقی ایرانی از نیستان جدا افتاد، مقصر دوری از مردم از موسیقی سنتی کیست؟ - وبلاگ عکسفا

به گزارش وبلاگ عکسفا، با توجه به تاثیر غیرقابل انکار اجرای موسیقی بر روحیه مردم و نشاط اجتماعی، ضروری است در افزایش اجراهای موسیقی ایرانی و احیای صندلی این هنر فاخر در بین مردم، همت گماشته گردد.

به گزارش خبرنگار از ، شاید امروز، موسیقی ملی ما، همان نیِ معروف مولانا باشد که از نیستان بریده بودندش و از جدایی ها شکایت می کرد.

ما در ایران زندگی می کنیم. سرزمین ساز و سرور، شعر و ادبیات. دلیل این دوری هرچه که باشد، ضرر آن تنها به خودمان می رسد و به فرهنگ دیرین مان. با در نظر دریافت اینکه فرهنگ ما، همواره مورد هجوم قرار گرفته، هرکدام از ما این وظیفه را داریم که از هر معقوله ای که ارتباطی با فرهنگ و ریشه های خودمان دارد صیانت کنیم و کدام معقوله مرتبط تر از موسیقی ملی مان؟

گذشته از این، شادی و نشاط لازمه امروز جامعه ماست که موسیقی، نقش پررنگی در تامین این احتیاج ایفا می نماید و اگر این موسیقی، پرمغز و فاخر باشد، تاثیرش در روان ما هم ژرف و ماندگارتر است.

در شهر سمنان، نوازندگان چیره دستی فعالیت می نمایند که می توانند در افزایش نشاط شهر بسیار اثرگذار باشند. هنرمندانی که من پای شنیدن مسائل و دردلشان نشستم.

سینا فرزامی راد، مدیر آکادمی موسیقی آوا و نوازنده تنبک، در گفت و گو با خبرنگار از ، گفت: یک مشکل مهم در اجرای کنسرت موسیقی، بحث اقتصادی است.کنسرت برای هنرمند هیچ فایده ای به جز یک رزومه ندارد. به خاطر شرایط اقتصادی و استرس های هنرمندان، هرکس نفع اقتصادی خودش را دنبال می نماید و این باعث جدایی و تفرقه بین آنان می گردد.

او اضافه نمود: مورد بعدی، عوامل سخت افزاری مثل سالن و تجهیزات صوتی و ... است که سمنان در این زمینه زیاد قوی نیست. سالن تئاتر شهر که بیشتر در اختیار تئاتر است. تالار آفتاب که برای موسیقی است هم، امکاناتش آسیب دیده است. اتاق هایی که برای تمرین موسیقی بود، به بخش اداری سپرده شده است. فضای حرفه ای موسیقی در سمنان از بین رفته و ابتدایی ترین چیز هایی که یک اجرای موسیقی احتیاج دارد را نداریم. یک مجموعه نابود و رها شده است. نمی دانم چقدر آگاهانه و چقدر آن از روی بی کفایتی است. اما واضح است که هیچ تمایلی برای حفظ این امکان وجود نداشته و ندارد. با ارشاد در استان سمنان در این باره صحبت می کنیم که می گویند بودجه ای نداریم و چقدر مراسمات زاید و بی فایده که هیچ خیری در آنها نیست، از ارشاد بودجه می گیرند. اما اماکنی که با سختی برای موسیقی ایجاد شده دارد نابود می گردد و معلوم نیست بودجه ای که برای فرهنگ است، کجا می رود.

مدیر آکادمی موسیقی آوا در پاسخ به این سوال که دلیل عدم گرایش مردم به موسیقی سنتی چیست، گفت: بعضی گروه ها به جای اینکه دنبال کار های حرفه ای تر باشند، کار های سطح پایینی که به درد مجالس دورهمی می خورد را با یکسری تکنیک ها آورده اند در کنسرت. به همین دلیل از این کنسرت ها خیلی استقبال نمی گردد. دلیل دیگر این است که موسیقی سنتی ما مدت ها است که خوراک روز به مردم نمی دهد.

موسیقی سنتی از شرایط روز جامعه فاصله گرفته است به این دلیل مردم سراغ موسیقی هایی می فرایند که کمی از حال روحی و حرف دلشان در آن بشنوند حتی اگر آن موسیقی ضعیف باشد. مثلا رپ که بر اساس تعاریفی که هنرمندان موسیقی سنتی می شناسند، هیچی از موسیقی در آن نیست، اما حرف دل جوانان را می زند. بسیاری از مفاهیمی مثل عشق و زندگی و ... آنطوری که در موسیقی سنتی تعریف می گردد، مطابق روز نیست و جوانان گرایشی به این نوع نگرش ندارند.

فرزامی ابراز کرد: موسیقی سنتی ما کوشش می نماید مردم را بخود نزدیک کند، اما کوششی نمی نماید خود به مردم نزدیک گردد. هنرمند باید پله ای بگذارد و مردم را اندکی همراه خود بالا ببرد. خود را در حد مردم بیاورد پایین و بعد مردم را با خود همراه کند. بعضی از گروه های موسیقی سنتی که هوادار بیشتری دارند، در ابتدا از اشعار ساده تر و مردم فهم تر استفاده می نمایند و بعد اگر غزلی از بزرگان ادبیات را تصنیف نمایند، اشعار مردم فهم تر اولیه مخاطب را در دام غزل بزرگان می اندازد و دیگر مخاطب با شعر سطح پایین ارضا نمی گردد. اما بعضی نوازنده ها آنقدر اجراهایشان را تکنیکی و تخصصی می نمایند که مخاطب غیرمتخصص چیزی از اجرا متوجه نمی گردد که این موجب می گردد دفعه بعدی دیگر به این اجرا نمی رود.

او گفت: مردم از خواندن خواننده در موسیقی خیلی بیشتر استقبال می نمایند و موسیقی خام بی کلام مخاطب خیلی خاص و کم دارد. در حال حاضر بعضی گروه ها به جای استفاده از خواننده، دکلمه روی کار ها می گذارند که این باعث می گردد گروه های موسیقی با مردم حرف بزنند و جذبشان نمایند.

مدیر آکادمی موسیقی آوا اظهار کرد: اگر همدلی بچه های هنر بیشتر بگردد، می گردد کار هایی انجام داد، اما هرکاری انجام بدهند، تنهاخودشان تنها هستند. ادارات با بیخیالی ها و امکانات ندادن ها از بخش های ضعیف و غیرقانونی هنر حمایت می نمایند.

امیر خیرالدین، نوازنده و مدرس سنتور، سرپرست گروه موسیقی سنتورنوازان خیام در گفت وگو با خبرنگار از ، گفت: ما برای برگزار کردن کنسرت، مسائل زیادی داریم. مهم ترین مشکل، بحث اقتصادی است. چون کنسرت موسیقی سنتی در سمنان، و حتی در شهر های بزرگتر، هواداری به آن صورت ندارد. بیشتر هنرمندان موسیقی درآمدشان صرفا از راه موسیقی است. اگر بخواهند کنسرت بگذارند، باید حداقل 6 ماه از تدریس در کلاس هایشان بزنند و تمرین نمایند. به این ترتیب، منبع درآمد اصلیشان حذف می گردد، اما در نهایت درآمد زیادی از کنسرت به دست نمی آورند. اینکه بگوییم هنر برایمان مهم تر از درآمد است فقط یک شعار است مگر اینکه که مسئله ای از نظر اقتصادی نداشته باشیم. چون هنرمند هم برای امرار معاش به درآمد احتیاج دارد.

او اضافه نمود: مشکل بعدی، ممیزی ها است. یکی از اهداف اجرای موسیقی این است که حرفی را به مخاطب منتقل کنیم. منِ آهنگساز حرفم را در یک شعر می بینم، روی آن ملودی می سازم، گروه تمرین می نماید و بعد از زحمت، ممیزی ها شعر را رد می نماید. اشعار شاعران معاصر را حتی آنالیز هم نمی نمایند و بیشترا به خاطر اسم شاعر رد می نمایند.

سرپرست گروه موسیقی سنتورنوازان خیام ابراز داشت: همدل نبودن اعضای گروه ها هم مانع برگزاری کنسرت می گردد. ما در گروه خودمان این مشکل را نداریم، اما بعضی گروه ها اینگونه هستند و قطعا هرچقدر هم نوازنده ها حرفه ای باشند، وقتی همدلی بین اعضا نباشد، نتیجه کار خوب از آب در نمی آید چرا که همواره گفته اند هرچه از دل برآید به دل نشیند.

خیرالدین اظهار کرد: سلیقه موسیقایی مردم هم در ترغیب موسیقی دانان به اجرای موسیقی خیلی موثر است. بیشتر مردم بزرگان موسیقی سنتی، مثل فرامرز پایور را نمی شناسند و نمی دانند کیست. وقتی مردم گرایش به موسیقی سطح پایین تر داشته باشند، نوازنده ها هم مجبورند یا کنسرت نگذارند یا موسیقی سطح پایین تر اجرا کند.

رامین صبری، رئیس انجمن موسیقی استان سمنان و مدرس ساز های کوبه ای در گفت وگو با خبرنگار از ، گفت: شهر سمنان 11 آکادمی موسیقی دارد. از نظر استقبال کلی از موسیقی با تناسب جمعیت، در شرایط خوبی هستیم. این نشان می دهد که مردم استان ما، خصوصا شهر سمنان هم هنر دوستند و هم نشان داده اند که موسیقی برایشان اهمیت دارد و بچه هایشان را به آکادمی می فرستند. ما در شهر سمنان حداقل 5 گروه حرفه ای موسیقی داریم که سالی یک یا دو اجرا دارند.

او اضافه نمود: ما برای تعداد اجرای بیشتر موسیقی محدودیت نداریم. به جز 4 ماه در سال که ممنوع است، بقیه سال می توانیم اجرای موسیقی داشته باشیم، اما احتیاج به حمایت دارد.

او اضافه نمود: همه جای جهان موسیقی پاپ هوادار بیشتری دارد و خرج خودش را با مخاطبان زیادش درمی آورد. موسیقی پاپ فقط نشاط است هیچ تفکر و ریشه ندارد. اما در موسیقی سنتی، برای حرفه ای شدن خیلی هزینه و زحمت ضروری است. پس موسیقی سنتی اگر بخواهد به مرحله اجرا برسد خواه ناخواه هزینه هایی در بردارد که اگر یاری بخش دولتی یا اسپانسر خاصی نباشد، عملا قابلیت اجرا ندارد.

رئیس انجمن موسیقی استان سمنان ابراز داشت: ما پارسال به سختی اولین جشنواره موسیقی فجر را در سمنان، همزمان با جشنواره کشوری برگزار کردیم و 8 اجرا داشتیم که تعدای از تهران و تعدادی اجرا های برگزیده بومی استان سمنان بودند. اما سال جاری تا کنون به خاطر عدم تامین بودجه لازم، علی رغم میلمان نتوانستیم کاری در این زمینه انجام دهیم.

صبری اظهار کرد: عوام مردم، کمتر دنبال گوش کردن به موسیقی تفکری هستند. حتی اگر همین سالن های 300، 400 نفری ما در اجرا های موسیقی ملی پر باشد، شاید با حداقل ها بتوانیم موسیقی اجرا کنیم. سالن های موسیقی پاپ با ظرفیت 1000 نفر هم پر می شوند. اما موسیقی ملی در سالن های با طرفیت کمتر و با قیمت بلیط نصف، بازهم معمولا پر نمی گردد. پس فرهنگ مردم هم باید درست بگردد و مردم بتوانند تشخیص بدهند و حمایت نمایند.

او در رابطه با اجرای خیابانی موسیقی گفت: صدای بعضی سازهای ایرانی، به گونه ای است که نمی گردد در خیابان به گوش مخاطب برسد. یعنی شرایط خیابان، باعث می گردد صدا شفاف و زلال به گوش مخاطب نرسد و عاری از احساس گردد. علاوه بر این، اجرای این ساز ها تمرکز بالایی می خواهد.به این دلایل نوازنده ترجیح می دهد خیابانی اجرا نکند. اما کارهای مقامی، تنبور نوازی، سرنا نوازی، دوتازنوازی و... را چوان ریز صدا ها مهم نیست و کلی گویی از فرهنگ هستند، را می گردد در خیابان اجرا کرد.

رئیس انجمن موسیقی استان سمنان توضیح داد: اداره امور اجتماعی استانداری هم پی گیرند و از ما خواسته شده که در صورت امکان این شرایط را ایجاد کنیم که در مناطق خاصی از شهر ها که محروم هستند اجرای موسیقی خیابانی داشته باشیم. اگر زیرساخت ها شامل فضا حتما معین گردد و گروه های خاصی که می توانند این اجرا ها را بفرایند معین شوند این کار انجام می گردد.

صبری اضافه نمود: وقتی نشان دادن ساز در صدا و سیما ممنوع است و ساز های خودمان را ارائه نمی دهیم، مردم چطور به موسیقی سنتی گرایش داشته باشند؟ وقتی ساز های خودمان را ارائه نمی دهیم مردم چطور بشناسند؟ به نظر من درست ترین کار این است که در مدارس موسیقی ملی پخش بگردد و به این طریق بچه ها با این نوع موسیقی آشنا بشوند.

امیر بینایی مدیرکل دفتر اموراجتماعی و فرهنگی استانداری سمنان در گفت وگو با خبرنگار از ، گفت: واقع بینانه اگر نگاه کنیم، در اوضاع فعلی کشور که تحریم ها باعث شده مردم از نظر اقتصادی در سختی زندگی نمایند، بیش از هر زمان دیگری به نشاط اجتماعی احتیاج است و ضروری است کاری کنیم که حس امید و نشاط در مردم افزایش پیدا کند.

او اضافه نمود: رویکرد انتخابی ما این است که موسیقی هایی را در معابر خیابان ها برای مردم اجرا کنیم. منظور، موسیقیِ فاخر ایرانی است با موضوعاتی که حس ملی و وطن دوستی مردم را به وجد بیاورد. مثلاً موسیقی هایی که مربوط به دهه فجر باشد. با توجه به اینکه در حال حاضر نزدیک به دهه فجر هم هستیم، این بهترین بهانه برای این منظور است. برای اجرای این کار، احتیاجمند هنرمندان بومی هستیم.

مدیرکل دفتر اموراجتماعی و فرهنگی استانداری سمنان اعلام کرد: طرح بعدی که از حدود سه سال پیش آغاز کردیم، توانمند سازی عوامل اجتماعی و منابع انسانی است؛ که به معنیِ رفتن به مناطق محروم و کم برخوردار اجتماعی، کشف استعداد های خوب و قابل بارور شدن و توانمندسازی آنها است. نه فقط در زمینه موسیقی، بلکه در تمام هنر ها و حتی در زمینه فراوری این اقدام انجام می گردد که اگر کسی توانایی یا هنری دارد که می تواند با استفاده از آن به اقتصاد خانواده یاری کند، به او یاری کنیم راستا زندگی اش به سمتی برود که از فقر و محرومیت نجات پیدا کند. ضمن اینکه به این ترتیب ما هنر را هم به نمایش گذاشته ایم.

بینایی ابراز داشت: موضوع دیگر، توانمندسازی و جذب مهاجرین ساکن در استان سمنان، اعم از کرد، لر، بلوچ، آذری وغیره به موسیقی سنتی خودشان است. با توانمندسازی این افراد و اجرای موسیقی برای عموم مردم، هم خودش درآمد کسب می نماید و هم به نشاط اجتماعی یاری نموده اند و مهم ترین قسمت این اتفاق این است که آسیب های اجتماعی افراد با سرگرم شدن به هنر کم می گردد.

او با بیان اینکه از برگزاری کنسرت های فاخر حمایت می نماید، اضافه نمود: عقیده من این است که ما به عنوان مسئولین و مدیران فرهنگی باید این هنر را داشته باشیم که از فضای کنسرت برای ترویج فرهنگ با ارزش ایرانی - اسلامی استفاده کنیم. چون تاثیری که هنرمند محبوب یک جوان بر افکارش می گذارد خیلی بیشتر از تاثیر ما است.

مدیرکل دفتر اموراجتماعی و فرهنگی استانداری سمنان تاکید نمود: ما آماده هرگونه همکاری با انجمن موسیقی استان سمنان در بحث فراهم کردن مکان اجرا های موسیقی و مسائل به این شکل هستیم. هنرمندان این حوزه هم باید مطالبات خود را به وسیله انجمن موسیقی استان سمنان پیگیری نمایند. با این همه از هنرمندان تقاضا دارم بضاعت ما را در نظر بگیرند و شرایط کشور و استان را درک نمایند.

او اضافه نمود: از مسئولین می خواهم که همه برای رسیدن به یک وفاق کوشش کنیم و اگر معتقدند حرف من اشتباه است، پیشنهادات خود را در خصوص نشاط اجتماعی بیان نمایند تا به یک تصمیم جمعی برسیم. در روایات ما بسیار به شاد کردن دل مومنین تاکید شده است و مردم هم به شادی و امید احتیاجمند هستند.

سخن آخر

همواره این مهم در ذهن من هست که گوش ما برای سپرده شدن به موسیقی سطحی و بی مغز، حیف است و اگر امکان داشت هنر گوش سپردن به موسیقی فاخر را از سنین پایین به دانش آموزان می آموختیم، دیگر هرگز این درد جدایی از هویت و ریشه هامان، ناخواسته بر ما تحمیل نمی شد. حال اینکه حمایت مسئولین مربوطه از موسیقی ملی و هنرمندانش، می تواند در آشتی نسل ما با ریشه ها و هویت مان بسیار اثر بخش باشد. باشد که نیِ مهجور مانده مولانا، بازجوید روزگار وصل خویش